Adviesrapport van De Kinderombudsman (maart 2014)
De Kinderombudsman bracht in maart 2014 een adviesrapport uit over het verbeteren van de positie van kinderen in echtscheidingen, met de titel: Vechtende ouders, het kind in de knel. Het rapport komt voort uit gesprekken die de Kinderombudsman voerde met kinderen, ouders en professionals. In het rapport doet De Kinderombudsman 9 concrete voorstellen om de positie van kinderen bij echtscheidingen te verbeteren. Meer informatie over de rol van De Kinderombudsman vindt u in een eerder artikel op deze website.
1. Mediation verplichtstellen in een vroeg stadium
Alle ouders die uit elkaar gaan moeten zich verplicht laten begeleiden door een professional. Zij nemen hiertoe zelf het initiatief, en moeten dit aantonen bij de rechter als zij een verzoekschrift indienen. Ouders kunnen kiezen tussen scheidingsmediation of overlegscheiden (collaborative divorce).
2. Scheidingseducatie in een vroeg stadium
Ouders dienen gewezen te worden op hun verantwoordelijkheid en hun gezamenlijk belang, namelijk het welzijn van hun kinderen. Dit moet gebeuren via de eerste professionals met wie zij te maken krijgen: scheidingsmediators en advocaten. Ook eerstelijns professionals (huisartsen, maatschappelijk werk, centra voor jeugd en gezin) moeten zich inspannen om deze informatie bij ouders onder de aandacht te brengen.
3. Het ouderschapsplan moet kwalitatieve aspecten beschrijven en geëvalueerd worden
Rechters en advocaten moeten erop sturen dat ouderschapsplannen geen louter technische documenten zijn waarin vooral kwantitatieve aspecten worden beschreven (frequentie van omgang, hoogte van de alimentatie), maar ook kwalitatieve aspecten (uitgangspunten in het gezamenlijk ouderschap, hoe borgen we samen het belang van ons kind?).
4. Sneller passende hulp bieden
Professionals die met kinderen werken moeten voldoende kennis hebben om te signaleren wanneer kinderen in de knel komen. Indien escalatie dreigt moet een raadsonderzoek sneller overwogen worden. Ouders moeten gestimuleerd worden om dergelijke hulp voor hun kinderen te accepteren. Gemeenten moeten echtscheidingsproblematiek specifiek opnemen in het zorgaanbod.
5. Standaard toewijzen ‘kindvertegenwoordiger’
Als een ouderschapsplan niet tot stand komt, en de verplichte mediation loopt spaak, is dat een signaal dat de zaak escaleert. Daarmee komt het kind in de knel en dat is voldoende reden voor benoeming van een bijzondere curator. De mediator moet het mandaat krijgen om bij de rechtbank een bijzondere curator te verzoeken.
6. De rechter moet sterker de regie nemen bij escalatie en de stem van het kind nadrukkelijk meewegen
Als het ouderschapsplan niet tot stand komt en de strijd juridiseert, moet de rechter de regie sterker naar zich toetrekken. Een dergelijke 'regierechter' moet beschikken over diagnostisch en analytisch vermogen en moet kennis hebben van de verschillende doorverwijsmogelijkheden. De rechter dient er alert op te zijn dat de mening van het kind bekend is en dat deze is meegewogen.
7. Betrek ouders en kinderen bij het vormgeven van een oplossing
Zodra een ondertoezichtstelling in zicht komt moet worden ingezet op het betrekken van ouders én kinderen bij het vormgeven van oplossingen, met als doel de schade voor kinderen te beperken.
8. Doorrekenen van kosten en baten van de verschillende interventies
De Rijksoverheid moet samen met de Raad voor Rechtsbijstand zorgen voor adequate inrichting van de financiering van het hierboven voorgestelde systeem. Dat betekent dat processen zo ingericht worden dat er onderling uitkomen loont, en niet het voeren van juridische procedures.
9. Ontwikkel een instrument voor het vaststellen van het belang van het kind bij scheiding
Op verschillende terreinen bestaan er instrumenten om objectief te kunnen vaststellen wat in een complexe situatie het belang van het kind is. Het bekendste instrument is het Best Interest of the Child (BIC)-model. Een dergelijk instrument zou ook ontwikkeld moeten worden specifiek voor kinderen in echtscheidingssituaties.
Alles overziend, stelt het rapport, zijn vroeger signaleren, eerder ingrijpen en de regie op één plek de sleutelbegrippen. Daarom pleit De Kinderombudsman voor verplichte mediation, verplichte scheidingseducatie, een regierol voor de rechter en het sneller inschakelen van een bijzondere curator of kindercoach.
Heeft u hulp nodig?
Bent u bezorgd over uw kind(eren) en wilt u met een deskundige praten over de gevolgen van de echtscheiding voor uw kind(eren)? Of heeft u andere hulp nodig bij uw echtscheiding? Onze echtscheidingspecialisten hebben jarenlange ervaring en zijn u graag van dienst. Neem contact op met het dichtstbijzijnde kantoor voor meer informatie.